Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ
Η μοναδική ως τότε Ελληνική αντίδραση προήλθε από το οικουμενικό Πατριαρχείο –όπου δέσποζε ο φωτισμένος Πατριάρχης Ιωακείμ ο Γ’- με το διορισμό νέων ,μορφωμένων, δραστήριων και ικανών ιεραρχών στην περιοχή. Μεταξύ αυτών ήταν ο Χρυσόστομος Καλαφάτης στη Δράμα (ο μετέπειτα εθνομάρτυρας Χρυσόστομος Σμύρνης) ,ο Γερμανός Καραβαγγέλης στην Καστοριά, ο Ιωακείμ Φορόπουλος στο Μοναστήρι, ο Στέφανος Δανιηλίδης στα βοδενά (Έδεσσα), Θα ήθελα εδώ να κάνω μια αναφορά στον άφοβο Ιεράρχη Γερμανό Καραβαγγέλη ενδεικτική της ιδιοσυγκρασίας του. Εξαιτίας της επιμονής του να σταλούν άνδρες και όπλα στη Μακεδονία ο Ζαΐμης είπε:»Ας ξεφορτωθούμε τον Καραβαγγέλη γιατί είναι ικανός να μας προξενήσει μεγάλη ζημιά. Ο ίδιος στρατολόγησε τον καπετάν Κώττα , τον Στρεμπενιώτη και άλλους οπλαρχηγούς και επέβαλλε την Ελληνική παρουσία στην περιοχή.
Όταν πέθανε στη διαθήκη του έγραψε: Δεν χρωστώ εις ουδένα ουδέ οβολόν. Εις το Έθνος προσέφερα ότι ήτο δυνατόν ως Ιεράρχης του ’21.
Ευτυχώς στις αρχές του 20ου αιώνα συντελείται η αφύπνιση του Ελληνισμού με τη δημιουργία του «Μακεδονικού κομιτάτου» με πρόεδρο την Δημήτριο Καλαποθάκη και η οργάνωση που κατευθύνονταν από το Ελληνικό Προξενείο από τον Λάμπρο Κορομηλά. Οι σκοποί του Μακεδονικού κομιτάτου των Αθηνών συμπυκνώνονται στις γραπτές οδηγίες προς τους Μακεδονομάχους. «Αμύνεσθαι υπέρ των πληθυσμών και προστατεύεται αυτούς . Επαναφέρετε εις την Ορθοδοξίαν ,εάν απεσχήσθησαν αυτής διά της βίας. Τιμωρείστε τους δολοφόνους και τους προδότας.»
Έτσι έρχονται αξιωματικοί που περνούν με ψευδώνυμα στη Μακεδονία για να οργανώσουν και να στηρίξουν τον αγώνα,(Μαζαράκης ,Κάκκαβος, Αβράσογλου κ.α.) . Σε λίγο ένοπλα σώματα άρχισαν να καταφτάνουν στη Μακεδονία με σκοπό την προστασία του πληθυσμού και την ενίσχυση του ηθικού του. Τα σώματα αυτά συνειδητοποίησαν σύντομα πως χωρίς τη συνδρομή των ντόπιων κατοίκων ήταν αδύνατο να φέρουν σε πέρας την αποστολή τους. Έτσι άρχισαν να δημιουργούνται οι «εθνικές επιτροπές» στα χωριά οι οποίες ήταν ολιγομελείς και στις οποίες στρατεύονταν Δάσκαλοι, Ιερείς , Πρόκριτοι και Γιατροί δηλαδή τα παραδοσιακά στηρίγματα του Ελληνισμού της Μακεδονίας .Οι επιτροπές αυτές στρατολογούσαν τους οδηγούς των σωμάτων , τους αγγελιοφόρους αλλά και τους οπλίτες στα σώματα των οπλαρχηγών .Ιδιαίτερα στην περιοχή της κεντρικής Μακεδονίας ,στο Ρουμλούκι οι ντόπιοι οπλαρχηγοί και οι εθελοντές έπαιξαν σημαντικότατο ρόλο στις επιχειρήσεις.
Εδώ εντάσσονται όλοι εκείνοι οι αφανείς ήρωες και ηρωίδες αγρότες ,ψαράδες, ιερείς, δάσκαλοι, γυναίκες, παιδιά που με κίνδυνο της ζωής τους συνετέλεσαν να γείρει η πλάστιγγα προς το μέρος των ελληνικών όπλων. Υπάρχουν μαρτυρίες για πολλούς ανθρώπους αυτής της κατηγορίας. Πρόσφατα ήρθαν σε γνώση μου μαρτυρίες από την Κορυφή οι οποίες ως έμμεσες πηγές όταν διασταυρωθούν πιστεύω πως θα φωτίσουν επιπλέον εκείνα τα γεγονότα. Η σύσταση πολιτοφυλακών με αρχηγούς τους ντόπιους οπλαρχηγούς είχε μεγάλη επίδραση κυρίως στον ψυχολογικό τομέα.