Αξιοθέατα

Αμφιθέατρο
Εκκλησία Αγίας Κυριακής
Εκκλησία Αγίων Αναργύρων
Ποταμός Αλιάκμονας
Σιδηροδρομικός Σταθμός Αλεξάνδρειας
Μνημείο Ηρώων
Πνευματικό κέντρο

• Αμφιθέατρο

Το αμφιθέατρο βρίσκεται στη δυτική πλευρά της πόλης, κατασκευάστηκε επί Δημαρχίας Δημητρίου Μπρουσκέλη, το 1983 και ξεκίνησαν να παρουσιάζονται εκδηλώσεις το 1985. Είναι χωρητικότητας 2.000 θεατών.

Υπάρχει η πλατεία του αμφιθεάτρου και τα καμαρίνια. Κάτω από τις κερκίδες του υπάρχει αποθηκευτικός χώρος, ο οποίος χρησιμοποιείται για τις ανάγκες του Δήμου. Κάθε χρόνο στο χώρο πραγματοποιούνται εκδηλώσεις του Δήμου καθώς και εκδηλώσεις φορέων και συλλόγων της περιοχής.

Πραγματοποιούνται επίσης θεατρικές παραστάσεις και συναυλίες κατά την καλοκαιρινή περίοδο.

• Εκκλησία Αγίας Κυριακής

Είναι γνωστό το Μοναστηράκι της Αγίας Κυριακής, στον κάμπο της Ημαθίας, στα νότια του χωριού Λουτρός.

Γιά την Οσία που το έκτισε, την κατά σάρκα αδελφή του Οσίου Διονυσίου του Κοινοβιάρχη μας, του εν Ολύμπῳ, γράψαμε ήδη δύο άρθρα, στηριζόμενοι σε όσα έγραψε παλαιότερα ο κ. Γιάννης Μοσχόπουλος και σε όσα μάθαμε από τους κατοίκους των γειτονικών προς το Μοναστήρι χωριών.

Στο κείμενό μας αυτό, θα απαντήσουμε σε ένα άλλο ερώτημα, που μας απασχόλησε.

Αυτό είναι το αρχικό Μοναστήρι της Οσίας Κυριακής;

Ιστορία

«Ο Άγιος Διονύσιος, μετά τον Άγιο Πρόδρομο, πήγε και έχτισε το Μοναστήρι στον Όλυμπο. Και η αδερφή του είχε χτίσει το μοναστήρι της στον κάμπο και πήγαινε και τον συναντούσε, εκεί που το λένε ακόμα «Στης Κυριακούλας την Ράχη».

Και γιά να τα βάλουμε, κάπως, στην σειρά: Ο άγιος Διονύσιος έχτισε το Κοινόβιο του Τιμίου Προδρόμου. Η αδελφή του Οσία Κυριακή έχτισε πρώτα το μοναστηράκι εκεί που είναι ο δρόμος σήμερα από Παλαιό Πρόδρομο προς Κουλούρα. Αργότερα μεταφέρθηκε πιο κάτω, εκεί που και σήμερα βρίσκεται το Μοναστήρι της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Κυριακής, όπου και το αφιέρωσε.

Υπάρχει και κάτι ακόμα όμως. Η Κοίτη του Αλιάκμονα δεν είναι η ίδια. Η γεωμορφολογία της περιοχής άλλαξε κατά πολύ. Παλαιά, το ποτάμι περνούσε ανάμεσα Κουλούρα – Κεφαλοχώρι και έβγαινε Καψοχώρι – Νησέλι. Έτσι, οι κάτοικοι από Μελίκη, Παλατίτσια και τα άλλα χωριά, πήγαιναν πολύ συχνά και κατά μεγάλες παρέες στο μοναστήρι, γιατί δεν περνούσαν το ποτάμι.

Τελικά, καταλήγουμε σε δύο συμπεράσματα, πολύ χρήσιμα κα βασικά. Η ιστορία γράφεται και ξαναγράφεται ψηφίδα ψηφίδα, και το να βρεις τις ψηφίδες δεν είναι καθόλου εύκολο. Και το δεύτερο: μεγάλη η ευγνωμοσύνη μας προς τον λαό του Θεού, που φυλάγει στην συλλογική του μνήμη με πάσα ευλάβεια τις αλήθειες των περασμένων.

• Εκκλησία Αγίων Αναργύρων

Στο Δημοτικό διαμέρισμα Νησίου διασώζεται το Καθολικό της Παλαιάς Μονής των Αγίων Αναργύρων, που οικοδομήθηκε το 1814. Η Ιερά Μονή αναφέρεται ήδη από τον 18ο αιώνα και καθ’ όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας λειτουργούσε στις εγκαταστάσεις της με δικά της έξοδα Δημοτικό Σχολείο, ενώ είχε αποκτήσει και μεγάλη κινητή και ακίνητη περιουσία.

Κατά την εποχή του Μακεδονικού Αγώνα και με την συνδρομή των μοναχών της είχε καταστεί το κέντρο της Εθνικής προσπάθειας στη περιοχή του Βάλτου, ενώ οι Κομιτατζήδες αποπειράθηκαν να την πυρπολήσουν ανεπιτυχώς δύο φορές. Την μανία τους όμως δοκίμασε με την πυρπόλησή του το γειτονικό χωριό Νησί στις 14-3-1906.

Μεταξύ των παλαιών Κειμηλίων διασώζονται η Οκτάγωνη Αργυρή Λειψανοθήκη της Αγ. Αικατερίνης με την γνωστή Σιναϊκή παράσταση των τριών κορφών του 1721, πιστό αντίγραφο της αυθεντικής που βρίσκεται στη ομώνυμη Μονή στην χερσόνησο του Σινά και στην οποία φυλάσσεται τμήμα του οστού της Αγίας.

Τρεις Αργυρές Λειψανοθήκες του 1788,1835,1850, όπου φυλάσσονται τμήματα των λειψάνων των Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού, του Αγίου Χαραλάμπους, του Αγίου Μοδέστου, του Αγίου Ευθυμίου κ.α.
Δύο χειρόγραφα του 18ου αιώνα, πολλά παλαίτυπα λειτουργικά βιβλία, πλήθος εικόνων και ιερών αντικειμένων του 18ου και 19ου αιώνα, ξυλόγλυπτο Δεσποτικό, Βημόθυρα, Αγία Τράπεζα με ουρανό, το κουβούκλιο των Ιερών Λειψάνων κ.α

• Ποταμός Αλιάκμονας

Η μεγάλη ποικιλία ειδών της χλωρίδας, περισσότερα από 370 είδη φυτών, και της πανίδας 50 είδη θηλαστικών, 27 αμφιβίων και ερπετών και πάνω από 50 είδη ψαριών, καθώς και η παρουσία σπάνιων ειδών της ορνιθοπανίδας οδήγησε σε διεθνή αναγνώριση της αξίας του υγροβιότοπου. Η περιοχή είναι ένας από τους 11 υγροβιότοπους Διεθνούς Σημασίας της Ελλάδας σύμφωνα με τη Σύμβαση Ramsar. Κομμάτι της μοναδικής ζωής του υγροβιότοπου είναι και  ένα από τα ελάχιστα ζευγάρια του θαλασσαετού στην Ελλάδα που έχει το δέλτα του Αλιάκμονα ως  ορμητήριο του στην καθημερινή του αναζήτηση τροφής. Άλλο εντυπωσιακό είδος είναι ο αναζωογονημένος πληθυσμιακά οικόσιτος νεροβούβαλος, από τα λιγοστά κοπάδια στην Ελλάδα.

Ο υγροβιότοπος είναι μία από τις Περιοχές Ειδικής Προστασίας της Ορνιθοπανίδας στην Ελλάδα , βάση της Οδηγίας 79/409 της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επίσης είναι υποψήφια για ένταξη στο Δίκτυο Ειδικών Ζωνών Διατήρησης “Φύση 2000” (NATURA 2000), Κοινοτική Οδηγία 92/43 για τη Διατήρηση των Φυσικών Οικοτόπων καθώς και της Άγριας Πανίδας και Χλωρίδας.
Παρότι η περιοχή τελεί υπό καθεστώς ειδικής προστασίας οι ανθρώπινες δραστηριότητες δεν είναι εξοβελισμένες. Ψάρεμα ποδηλασία περιπατητικές διαδρομές και παρατήρηση της άγριας ζωής, είναι κάποιες από τις διαθέσιμες δραστηριότητες πάντα με σεβασμό την φύση και στους νόμους.

• Σιδηροδρομικός Σταθμός Αλεξάνδρειας

Σιδηροδρομικός Σταθμός Στα τέλη του 19ου αιώνα η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήρθε σε συμφωνία με Αυστρογερμανούς επενδυτές για την εγκατάσταση ενός πλέγματος περιφερειακών σιδηροδρομικών γραμμών, που θα συντελούσε στην εύκολη μεταφορά πρώτων υλών και βιομηχανικών προϊόντων. Οι Αυστρογερμανοί προσπαθούσαν να δημιουργήσουν ένα σιδηροδρομικό άξονα Βιέννης – Θεσσαλονίκης μέσω Βοσνίας. Στα πλαίσια αυτά κινήθηκε η πρότασή τους για τη σιδηροδρομική σύνδεση Θεσσαλονίκης – Μοναστηρίου (Μπιτόλια). Οι συζητήσεις κράτησαν περισσότερο από ένα χρόνο και τελικά η εκχώρηση του δικαιώματος κατασκευής και εκμετάλλευσης της γραμμής για 99 έτη ανατέθηκε με αυτοκρατορικό φιρμάνι (27-10-1890) στην Deutsche Bank του Βερολίνου, η δε συμφωνία υπογράφηκε στις 28-10-1890.

Οι όροι της προέβλεπαν υποβολή οριστικής μελέτης του πρώτου τμήματος της γραμμής (Θεσσαλονίκη – Βέροια) μέσα σε έξι (6) μήνες από την υπογραφή της συμφωνίας και έναρξη των εργασιών εκτέλεσης σε δεκαπέντε (15) μήνες. Η αποπεράτωση του συνολικού μήκους της γραμμής έπρεπε να γίνει σε τρεισήμισι χρόνια το αργότερο και ο σταδιακός έλεγχος της καλής εκτέλεσης των όρων της σύμβασης θα γινόταν από επιτροπή, που θα όριζε το οθωμανικό δημόσιο. Για την κατασκευή συμφωνήθηκε να χρησιμοποιηθεί γραμμή πλάτους 144 εκατοστών – αντί της στενής των 100 εκ.- παρ’ όλη την οικονομική επιβάρυνση στο σύνολο του δικτύου, με κριτήριο τη μελλοντική σύνδεση με το ευρωπαϊκό δίκτυο. Το μέσο κόστος κατασκευής ορίστηκε με βάση την προμελέτη σε 113.000 φρ. ανά χιλιόμετρο γραμμής, ποσό που περιλάμβανε όλα τα έξοδα μελέτης, σύνταξης σχεδίων εφαρμογής, απαλλοτριώσεις εδαφών, κατασκευή του δικτύου και των σταθμών, προμήθεια ακινήτου και σταθερού υλικού, τηλεγραφικές εγκαταστάσεις και έργα υποδομής.

Η εκτέλεση των εργασιών, που ήταν δύσκολη εξαιτίας της γεωμορφολογίας της περιοχής και των κλιματολογικών συνθηκών, απαίτησε την πραγματοποίηση αρκετών εξειδικευμένων τεχνικών έργων. Το «στρώσιμο» της γραμμής ξεκίνησε από τη Θεσσαλονίκη. Από το 28,8 χλμ μέχρι το σταθμό της Αλεξάνδρειας (Guida) στο 44,1 χλμ. κατασκευάστηκαν τρείς γέφυρες, από τις οποίες η μία είχε άνοιγμα 72 μ., πάνω από τον ποταμό Λουδία (Καρά Ασμάκ). Από το 44,1 χλμ μέχρι το σταθμό της Βέροιας (Καραφέρια) στο 67,5 χλμ, δώδεκα μικρές γέφυρες συνολικού ανοίγματος 200 μ. περίπου. Από το 67,5 χλμ. μέχρι το σταθμό της Νάουσας (Άγουστος) στο 79,1 χλμ., τρείς μικρές γέφυρες.
Η εταιρία ανέλαβε επίσης την κατασκευή των κτιρίων όλων των σταθμών εκτός από της Θεσσαλονίκης. Οι εξυπηρετούμενοι σταθμοί ήταν στη Θεσσαλονίκη, Σίνδο (Τεκελή), ΄Αδενδρο (Κιρτζαλάρ), Αλεξάνδρεια (Γιδάς), Βέροια (Καραφέρια), Νάουσα (Άγουστος), Σκύδρα (Βερτεκόπ).

Για την εγκατάσταση της γραμμής, η κατασκευάστρια εταιρία υποχρεώθηκε να απαλλοτριώσει τα εδάφη απ’ όπου θα περνούσε η χάραξη, καταβάλλοντας αποζημίωση στους γαιοκτήμονες μέχρι 6,67 χρυσά πιάστρα το τετραγωνικό μέτρο. Όμως κατά το δεύτερο έτος κατασκευής (1892) οι τιμές που ζητήθηκαν από τους γαιοκτήμονες ήταν διπλάσιες και μερικές φορές τριπλάσιες από τα αρχικά μεγέθη. Η εκμετάλλευση του σιδηρόδρομου ανατέθηκε στην «Compagnie d’ Exploitation des Chemins de fer orientaux», που ανέλαβε και την καταβολή όλων των εξόδων λειτουργίας.

Το πρώτο τμήμα της γραμμής, μήκους 97 χλμ, κάλυψε την απόσταση Θεσσαλονίκη – Σκύδρα (Βερτεκόπ) και εγκαινιάσθηκε στις 9 Δεκεμβρίου 1892 με ιδιαίτερη επισημότητα και δόθηκε για εκμετάλλευση.
Από τη Θεσσαλονίκη αναχωρούσε καθημερινά η αμαξοστοιχία στις 06.50 κι έφθανε στις 08.00 στο Κερτζαλάρ, στις 08.39 στο Γκουίντα (Αλεξάνδρεια), στις 09.41 στην Καραφέρια, στις 10.12 στην Άγουστος (Νάουσα) και στις 10.49 στο Βερτεκόπ. Από κει αναχωρούσε η αμαξοστοιχία για τη Θεσσαλονίκη στις 12.19 κι έφθανε στις 12.52 στην Άγουστος, στις 13.28 στην Καραφέρια, στις 14.25 στο Γκουίντα, στις 15.04 στο Κερτζαλάρ και στις 16.09 στη Θεσσαλονίκη.

Η λειτουργία του θεωρήθηκε ενδεικτική της όλης μετέπειτα εξελικτικής πορείας του τοπικού αυτού δικτύου και αναλύθηκε με μεγάλη λεπτομέρεια από το Στατιστικό Τμήμα του Γραφείου Κινήσεως. Τα ενθαρρυντικά πορίσματα της έκθεσης ισολογισμού 1893 που έδειξαν διακίνηση 43.555 επιβατών, 21.564 τόνων εμπορευμάτων, έσοδα 4.617,62 χρυσών φράγκων ανά χλμ. και έξοδα 3.123,59 χρυσών φράγκων ανά χλμ., ενθάρρυναν το διοικητικό συμβούλιο, που επιτάχυνε τη διαδικασία εκτέλεσης των έργων από Σκύδρα έως Μοναστήρι το 1894.

• Μνημείο Ηρώων

Το Μνημείο των Ηρώων της Αλεξάνδρειας μεταφέρθηκε το 1972 στην σημερινή του θέση, μετά από απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου στις 10/09/1971, η οποία αναφέρει:

Το Δημοτικόν Συμβούλιον
Μετά σχετικήν διαλογικήν συζήτησιν και θεωρούν την πρότασιν ορθόν και νόμιμον. Ίδον και τον συνταχθέντα πρόχειρον προϋπολογισμόν του τεχνικού του Δήμου περί της απαιτούμενης δαπάνης.

• Πνευματικό κέντρο